خانه > جشن‌ها > خورداد، سرور سال ‌ها، ماه ‌ها و روزها

خورداد، سرور سال ‌ها، ماه ‌ها و روزها

واژه اوستایی خورداد «هئوروتاته»، در پهلوی «خُردات» و در سانسکریت «سئوروتات» آمده است که به ‌چم (معنی) رسایی، بالندگی، درستی تن و روان است. در *گاتها، خورداد یکی فروزه ‌های نیک اهورامزدا است که بیشتر در کنار فروزه‌ی امرداد دیده می ‌شود.

در جهان مینوی پنجمین گام بالندگی از آن خورداد است که راهنمای وجدان بوده و او را به سوی رسایی می‌برد. با گذر از چهار گام پیشین (بهمن، اردیبهشت، شهریور، سپندارمزد) انسان به رسایی می‌رسد یعنی، نیک می‌اندیشد، با بهترین پاکی و راستی که پاکی درونی و بیرونی انسان است بر نفس خود چیره می‌شود و مهر و فروتنی را در خود نهادینه می‌کند.

در جهان مادی امشاسپند (:پاکان جاویدان) خورداد مردم را به پاک نگاهداشتن آب و بهره درست از آن سفارش می‌کند. پاسبانی و نگاهبانی آب ‌های جهان چون آب چشمه‌ ها، نهرها، رودها و دریاها به این امشاسپند واگذار شده است.

از چگونگی برگزاری این جشن در دوران باستان آگاهی درستی در دست نیست ولی می توان پنداشت که نیاکنمان در روز خورداد از ماه خورداد (جشن خوردادگان) به سَر چشمه‌ ها یا کنار رودها و کرانه دریاها می ‌رفتند و پس از نیایش اهورامزدا، روز را با شادمانی سپری می‌کردند.

در بخش نهم کتاب «بُندهشن» که درباره چگونگی گیاهان است گُل سوسن را از آن خورداد دانسته‌ است و همچنین در بخش یازدهم کتاب بندهشن که درباره بزرگ کرداری ایزدان مینوی است، آمده است:

«خورداد، سرور سال‌ ها، ماه ‌ها و روزها است، (یعنی) این ‌که او سرور همه است. او را (به) گیتی آب خویش است. چنین گوید: هستی، زایش و پرورش همه موجودات مادی جهان از آب است و زمین را نیز آبادانی از اوست. اگر در سال نیک شاید زیستن، به سبب خورداد است. چنین گوید که همه نیکی چون ابر گران به گیتی آید، آن (به) خورداد روز (که) نوروز است، آید. باشد که گوید که همه روز آید، اما آن روز بیش آید.»

«پیدا است که آن روز بر تن جامه‌ای نیکو بدارند و بوی خوش بویند و‌ او را همکار تیر و باد و فروردین است. تیر همان تیشتر است که باران ‌آوری و پرورش آفریدگان کند. باد مینوی باد است که زیر وزبر این زمین را فرا گرفته است و آبی را که تیشتر ستاند (به) او سپارد.»

همچنین در در یشت‌ های اوستا، برای «خورداد» یشتی جداگانه دیده می‌شود. «خورداد یشت»، چهارمین یشت اوستا است که افسوس آسیب بسیار دیده و بسیاری از واژگان آن از بین رفته یا ناخواناست. ولی در یازده ‌بندی که اکنون در دست است، یاد کردن امشاسپند خورداد بسیار سفارش شده است:

«برای فروغ و فَرش، من او را «امشاسپند خورداد» را با نماز بلند و با «زور» می‌ستاییم. ما می‌ستاییم امشاسپند خورداد را با هوم آمیخته با شیر با «بَرِسم» با زبان خرد و با اندیشه، گفتار و کردار با «زور» و با سخن رسا» خورداد یشت – بند دهم

به‌ هر روی نیاکان خردورز و اندیشمند ما از برای هر ماه جشنی برگزار می‌کردند تا شادی را به خانه و کاشانه خود بیاورند و چه بهتر که این جشن با نیایش و سپاسداری از آفریده ‌های اهورامزدا همراه باشد.

 

به خورداد روز و خورداد ماه زرتشت / نـمـایـیـم بــر کژی هــا و بـدی پشـت
در جهـان مــادی باشـد مـظهر آب / زیـنـت بخـش نـمـادیـنه ی زرتــشت
مـوکل باشـد امشاسپندی این روز / به نیرویش توان هـر دژمتی کـشت
همـازور آدمـی همیـار در ایـن مـاه / رسـایی می پـذیرد همـچو زرتـشت
رسـایـی در درونـش شـعله افـروز / فروزان شعله ها را کی توان کشت؟
وجود آدمــی کـم کـم شـود پـاک / به پاکی می شود همسوی زرتشت
روانه هـر کسـی بر رود و چشـمه / گـل نـیلـوفـر یـاس تـوی هـر مـشت
نمایند پیشکشی بر خویش و دوستان / در هئـورتـات روزِ وستـایــی زرتـشــت
نـیـایــش هــا نــمــاینــد بــر اهــورا / اهـورایـتی آئیـن را کــی تــوان کشــت
به چهارم روز خورداد ماه خورشید / خوردادگان است که مانده پشت در پشت
خـجـســتـه بـادا بـر ایـرانـی پــاک / چنـین جشـنی بـه نـام و یـاد زرتشت

(گودرز ماوندی، خورداد ۱۳۸۸)

 

*گاتها: کتاب سپندینه (مقدس) زرتشتیان، اوستا نام دارد و دارای پنج بخش یسنا، یشت‌ها، وندیداد، ویسپرد و خرده ‌اوستا است؛ سرودهای اشوزرتشت تنها، “گاتها” است که بخشی از یسنا می باشد.

 

در این راستا بخوانید:

جشن خوردادگان


بازدید نوشته: 6,277 بار
گروه ها:جشن‌ها
  1. مازیار
    30 می 2010 در 00:31 | #1

    جشن خوردادگان بر همه ایرانیان خجسته باد.