[1]دکتر یگانگی آن رادمرد پاک / هرچند خفته در آغوش سرد خاک
در نزد اهل خرد تا به رستخیز/ بحریست بی‌کرانه، مهریست تابناک «سروده: توران شهریاری»
«یاد دارم آن روز که کودک بودم، روش دین و دانش را در خانه و در دامان مادر و پدرم آموختم. آیین و منش انسانی یعنی راستی و مهر و پاکی و نیکوکاری را از آن‌ها دریافتم. هنوز پا به مدرسه ننهاده بودم که مادرم به من آموخت که خدا یکی است و نام این خدای یکتا، اهورامزداست.»
پدر و مادرم به من می‌گفتند ما زرتشتی هستیم، دین ما «دین بهی» است. پیام اشوزرتشت از اهورامزدا برای ما «هومت ، هوخت و هورشت» است یعنی اندیشه نیک، گفتارنیک و کردارنیک. کوشا بودند بما بیاموزند هر زرتشتی پاکدل باید سه گفتار بی‌همتا و بی‌مانند را سرمشق و سرلوحه زندگی خود قرار دهد. آسایش خود و دیگران و رستگاری را در این سه گفتار می‌دانستند.
ما زرتشتیان خوب می‌دانیم که به علت تاراج و تطاول بخشی از نوشته‌ها و آثار دینی و دانش، تنها ما سعادت و افتخار آن‌را داریم که از مادران و پدران زرتشتی به‌وجود آمده‌ایم و پس از ساسانیان یگانه وارث و نگهبان اندیشه‌های گران‌بهای دین زرتشت و گفتارهای آسمانی او بوده‌ایم که بدون دستبرد دشمنان و اجانب از کودکی به‌ما سپرده شده است. قلوب و روان مادران و پدران ما را هیچ قدرتی نتوانست غارت کند، بنابراین فقط ماییم که می‌توانیم به‌راستی ادعا کنیم آنچه داریم از دست اول به‌ما رسیده است. ماییم که آهنگ‌های دل‌انگیز اوستا را از آغوش مادرانمان و از قلوب پاکشان به گوش فراگرفته‌ایم. تنها قلوب ما زرتشتیان در دامان پدر و مادری پرورش یافته که آیینه تمام نمای سرودهای گاتها و برگ‌های زرین سروده‌های اشوزرتشت است. تنها ماییم که زرتشتی به دنیا آمده‌ایم. از پدران و مادرانمان آموخته‌ایم که ستایش خورشید برای آنست که چون خورشید و آتش، خود بسوزیم و نور و گرمی خود را به همه جهانیان یکسان عطا نماییم. مهر آفتاب و گرمی آتش بر خوب و بد و زشت و زیبا که در پناه آن قرارگیرند یکسان می‌تابد و می‌افروزد و یکسان مهرافشانی می‌کند و این ماییم که واقفیم که همه چیز آفریده اهورامزدا ست. آفریده خدای یکتا یا اهورامزدایی که زرتشت تعلیم فرموده نه اینکه خود مهر و خورشید و آتش، خدایی جداگانه باشند. ما که پیرو آیین زرتشت هستیم، بی نیاز از تعلیم و نوشته‌های غرض‌آلودی که به نام تعالیم زرتشت از زبان و قلم مغرضین عرضه می‌شود می‌باشیم.»
بخشی از سخنرانی دکتر اسفندیار یگانگی
دکتر اسفندیار یگانگی، پور مروارید و بهرام در سال ۱۲۷۸ خورشیدی زاده‌شد. وی آموزش‌هایی نخستین خود را در یزد و دوره دبیرستان را در کالج آمریکایی به پایان رسانید. کارشناسی خود را از دانشگاه علوم دانشگاه تهران گرفت. سپس در سال ۱۳۰۹ خورشیدی راهی آمریکا شده و در رشته‌ی اقتصاد از دانشگاه «کلمبیا» دکترای خود را دریافت کرد. موضوع پایان‌نامه دکترای ایشان «تاریخ پولی و مالی و بانکی ایران» بوده که هنوز هم مرجع پژوهشگران است.
در سال ۱۳۱۳ خورشیدی به میهن بازگشته و دوران سربازی را در دانشکده افسری گذرانید. ایشان بنیانگذار و پیشروی شیوه نو در «آبیاری و تاسیسات فنی و بازرگانی» در ایران می‌باشند. پس از دریافت دکترا از دانشگاه کلمبیا در مسافرتی که به نواحی جنوبی آمریکا که در پاره‌ای از نقاط آن از نظر چگونگی آب و هوا تشابه زیادی به زمین‌های ایران داشت و با مطالعه در کارها و وسایل آبادانی موجود، استفاده دامنه‌دار از آب‌های زیرزمینی، از راه کندن چاه‌های عمیق برای آبادانی روستاها و شهرها، توجه ایشان را به خود جلب نموده و همین پژوهش‌های ارزنده شوند به‌کارگیری این شیوه‌ها و آبادی نواحی زیادی در ایران شد. نخستین شهری که به گونه‌ای نوین از داشتن شبکه‌های لوله‌کشی آب برخوردار شد، شهر زیبای شیراز بود که ذخیره آب مورد نیاز آن از راه شماری از چاه‌های عمیق که سازمان آبیاری دکتر اسفندیار یگانگی در سال ۱۳۳۸ خورشیدی حفاری نمود بنیاد نهاده شد.
طبع بلند و رادمنشی وی، شخصیت محبوبی از او در بین خاص و عام آفریده بود. وی در برابر چاه‌هایی که به آب نمی‌رسید مزد نمی‌پذیرفت. در شهر مذهبی قم، زمانی‌که آیت‌الله بروجردی مشغول ساختن مسجدی بود روانشاد دکتر یگانگی داوطلب شد که آب آنجا را مجانی تامین نماید و به همین شوند مورد مهر ویژه آیت‌الله قرار گرفته و برای ایشان دعا نمودند. وی بنیانگذار درمانگاه یگانگی بوده که به نامگانه پدرشان شادروان بهرام اردشیر یگانگی وقف شده است.
کارهای سیاسی وی از دوره بیستم مجلس آغاز شد. تا آن هنگام ارباب رستم گیو، رادمرد نیکوکار، از سوی زرتشتیان سمت نمایندگی داشت وی با آرای بسیار قابل ملاحظه به مجلس راه یافته و چهار دوره پی‌درپی با کوشش و پشتکار فراوان به همکیشان و هم‌میهنان خود خدمت نمود. ایشان برای رایزنی با همکیشان و بهره‌بردن از تجربه‌های بزرگان زرتشتی اقدام به بنیانگذاری سمینار دائمی به نام کنکاش یگانگی نمود که نخستین نشست آن در تاریخ ۱۸/۸/۱۳۴۶ با حضور نمایندگان گروه‌های گوناگون زرتشتی در تالار انجمن برگزار شد. اکنون نشست‌های کنکاش هنوز برگزار می‌شود.
وی در ۲ مهرماه ۱۳۵۱ در سن ۶۵ سالگی پس از بیماری طولانی در آمریکا درگذشت . روانش شاد باد
یاری‌نامه:
۱- مجموعه ای از سخنرانی‌های مختلف در مورد دکتر یگانگی
۲-زندگی نامه دکتر اسفندیار یگانگی به مناسبت نخستین سالروز درگذشت او
