پزشکی در ایران باستان ریشه‌ای هزاران ساله دارد و در میان کشورهای کهن، پزشکی در ایران از دیرینگی بیشتری برخوردار است و در این‌باره یافته‌های باستان‌شناسی بسیاری وجود دارد. واژه‌ی پزشکی در اوستا به گونه‌ی «بئشزه» آمده است که به‌چم(:به‌معنی) از میان بردن درد و رنج می‌باشد.

پزشکان در ایران باستان به چندین دسته، بخش می‌شدند که در اوستا نام آنها برده شده است:

«پزشکانی که با "اشا" درمان می‌کنند، پزشکانی که از راه "داد" درمان می‌کنند، پزشکانی که با "کارد" درمان می‌کنند، پزشکانی که با "ارور" (گیاه) درمان می‌کنند و پزشکانی که با "مانتره" (گفتار سپند) درمان می‌کنند. بهترین آنها کسانی هستند که با مانتره درمان می‌کنند.(۲)»

ادامه نوشته…

شاداب و شهزاد فرامرزی: دیوار بزرگ گرگان که با نام‌های سد پیروز، سد انوشیروان، سد اسکندر، مارسرخ و قزل آلان نیز شناخته می‌شود، از نظر موقعیت جغرافیایی از خط ساحلی دریای مازندران (در زمان ساخت دیوار) آغاز شده و تا کوه‌های البرز در شرق (پارک ملی گلستان) ادامه دارد. این دیوار دارای ۱۹۵ کیلومتر درازا با یک وقفه تقریبا ۳ کیلومتری است. این وقفه به دلیل وجود کوه‌های «پیش‌کمر» و صخره‌های تند و تیز در سمت جنوب است که ایجاد دیوار، در این محدوده را غیرضروری می ساخته است. این دیوار بزرگ که در نوع خود کم‌نظیر است با گذشت زمان زیاد هنوز ناشناخته باقی‌مانده و اطلاعات درباره‌ی آن محدود می‌باشد.

ادامه نوشته…

شناسایی نخستین نیایشگاه دوره ساسانی

گمانه‌زنی‌های مسیر قلعه کنگلو نشان می‌دهد که نیایشگاه‌های مهری معمولاً در داخل غارها یا فضاهایی که نسبت به سطح زمین پیرامون خود گودتر بودند، ساخته می‌شدند. در این فضاها روزنه‌ای به سوی آفتاب باز می‌شد. سازه کنگلو بنایی از جنس لاشه سنگ، گچ و ساروج با پلانی بیضی شکل و برج مانند است، که زیر بنایی نزدیک به ۵۰ متر مربع دارد. این بنا در سه طبقه ساخته شده که اکنون سقف‌های آن فرو ریخته است.

ادامه نوشته…

«زبان سغدی»، از دید گوناگونی و بزرگی ادبیات نوشته شده، مهم ترین زبان ایرانی میانه‌ی شرق است، که بررسی و مطالعه‌ی آثار آن در آغاز سده‌ی بیستم و با یافتن گنجینه‌ی «تورفان» آغاز شده است.

پیشینه‌ی سرزمین سغد:

نام سرزمین «سغد» را نخستین بار در نوشته‌های کتاب دینی «اَوِستا»، در سنگ‌نبشته‌های فارسی باستان و در نوشته‌های مورخان یونانی می‌بینیم.

ادامه نوشته…

پروین باستانی: ایران از روزگاران کهن تاکنون به نام‌های: آری، آریان، آریانا، آریاویچ، آریاویج، آریه، اَران، آریان،‌آریان‌شهر، ‌ائیریانِم وَئِجه، اَئیریه، ائیریوشینه، ایر، ایران شَثر، ایران‌شهر، ایران‌ویج، ایران‌ویچ، ‌ایران‌ویژ، ایریا، ایریاوه، ایریاوه، ایرج، ایریوخَشَوَثه، پِرس، پِرشا، پِرشیا، پِرشیانا، سرشناس بوده است.

واژه‌ی ایران برگرفته از نام «آریانا» یعنی سرزمین آریایی‌هاست. واژه آریا در زبان‌های اوستایی، فارسی باستان و سانسکریت به ترتیب به گونه‌های «ایریه»airya ، «اریه»ariya ، «آریه»arya به‌کار رفته است.

ادامه نوشته…

 «روزبه پارسی» پسر «دادویه» نامور به «عبدالله بن مقفع» که یکی از ترجمه‌کنندگان برجسته و دانشمندان به‌نام ایران در سده‌ی دوم هجری است، در فیروزآباد پارس زاده شد. او در بصره و در اثر نزدیکی با تازیان زبان عربی را به‌خوبی فراگرفت و در آن به‌مرحله استادی رسید و از سخنوران و عربی‌نویسان دهگانه‌ی درجه‌ی یک روزگار خود شد. وی زبان پهلوی را به‌خوبی می‌دانست.

پدرش زرتشتی و از نژاد اصیل ایرانی بود. روزبه اگرچه در ظاهر مسلمان شد، اما تا پایان زندگانی، زرتشتی ماند. شرح زیر شوندی(:دلیلی) بر آن‌است که «روزبه پارسی» از کیش نیاکان خود هرگز دست برنداشت:

ادامه نوشته…

میان‌ رودان خاستگاه یکی از کهن‌ترین و دیرینه ‌ترین تمدن‌های جهان می‌باشد که امروزه مورد توجه بسیاری از باستان‌شناسان است. میان‌رودان سرزمین کهن‌سالی، میان دو رود دجله و فرات است که شمال آن‌را «آشور» و جنوب آن‌را «بابِل» نامند. برخی از جنبه‌های تمدن این منطقه در «تورات» به‌خوبی آورده شده که شُکوه «نینوا» و «بابل»، سِرشت خون‌آشام جنگجویان آشوری، توانمندی جادویی پیشگویان بابلی، ثروتمندی و نیرومندی تاجران «اَکِدی» و شیوه‌ی زندگی پُرزرق ‌و برق و شهوانی آن‌ها می‌باشد. از شخصیت‌هایی، چون «حمورابی، «نبوکدنصر»، «تیگلات ـ پیسلتر»، «آشور بانی‌پال» و «سناخریب» به‌عنوان افرادی نیرومند یاد شده‌ است. نقوش برجسته موجود در موزه لوور پاریس و بریتانیا از بزرگی و شکوه تمدن آنها سخن می‌گوید.

ادامه نوشته…

«تیرداد» برادر «بلاش یکم» (ولاش یکم) پادشاه اشکانی بود و طی رخدادی که در زیر می ‌آید به پادشاهی ارمنستان رسید. در روزگار او، چون با خواهرش «خسرودخت» برای شکار و گردش به آن منطقه می‌رفتند، در منطقه «گارنی» Garni ارمنستان بناهای زیادی ساخته شد. بخشی از این بناها هم اکنون در محدوده «قلعه گارنی» قرار گرفته است که جزو میراث فرهنگی کشور ارمنستان به شمار می‌روند.

ادامه نوشته…

«قلعه دختر» و «کاخ آتشکده» فیروزآباد فارس، از بناهای ماندگار دشت تاریخی فیروزآباد می‌باشند، که از روزگار ساسانیان به یادگار مانده‌اند و از بناهای «سبک پارتی» به ‌شمار می‌آید.

در دره‌ی «تنگ آب» دشت فیروزآباد و از قلعه دختر به بعد، رشته‌ای از آثار بر جای مانده ساسانی را که سازنده‌ی فرهنگ این روزگار هستند، دیده می‌شود.

ادامه نوشته…

اگر چه استان کرمان را در ایران، به کویری بودنش می‌شناسند. ولی در دل این استان، جاهایی هست که از لحاظ آب و هوایی هیچ شباهتی با جاهای کویری و کم باران استان کرمان ندارند. «راین» یکی از این جاها است که در ۱۰۰ کیلومتری جنوب شهر کرمان و بر دامنه «کوه هزار» قرار گرفته است، در بهار و تابستان آب ‌و هوایی خنک و دلپذیر، اما زمستان ‌هایی سرد دارد.

ادامه نوشته…